Tekst geschreven voor Klassiek Centraal. Gepubliceerd klassiek-centraal.be/troldhaugen-thuis-bij-het-echtpaar-grieg-hagerup/ in 2019.
Verslag van een bezoek aan het huis van een groot componist: 16 juli 2019, zonsopgang 4u40, prettige temperaturen in een Noorse zomerse dag niet zo ver van Bergen, Noorwegen.
Edvard Grieg (Bergen, 15 juni 1843 – 4 september 1907) was een Noors componist en pianist die zowat elke muziekliefhebber kent. Vooral de Peer Gwynt Suite vond zijn plaats in menige platen- (cd of andere) collecties en werd deel van het collectief geheugen. Als muziekliefhebber is een bezoek aan het Noorse muziekheiligdom de omweg waard.
Aankomst iets voor 9u00. Enkele auto’s op de parking en enkele honderden meters wandelen tot de ingang van het schiereilandje.
We reden enige tijd door wijken met een min of meer verspreidde bebouwing op weg naar Troldhaugen. De wegen kronkelden zoals altijd in Noorwegen. De heuvels dwingen de weg. De Noren lijken de gewoonte te hebben om hun huizen te bouwen waar er plaats is of waar ze er zin in hebben: her en der verspreid. Dorpen kruipen de heuvels op. Hun vaak houten huizen lijken zo verstrooid als een reeks bikkels die willekeurig op de grond vielen.
Noren houden ook van hun blokhutten (hytter) waar ze graag tijdens hun vrije tijd huizen om te wandelen, vissen, langlaufen en zich tureluurs drinken. Ondanks de strenge alcoholwetten gaat het er niet zo goed moet het drankmisbruik – misschien daarom lopen er nog trollen rond? Ook hun houten minihuisjes poten ze met evenveel zin voor willekeur neer in hun mooie, woeste, uitgestrekte en geliefde land. De zomerse dagen zijn er lang en vaak niet eens zo warm. Wolken hangen soms lang en laag over de heuvels met regen in allerlei hoedanigheden. Als de zon eindelijk het grauwe verdrijft, lijkt een optrekkende wolk op de gigantische adem van een verborgen reus. De winternachten strekken zich over hele etmaal uit waar de stilte van de sneeuw het gehoor prikkelt. Sporen van elanden en trollen doorkruisen het witte tapijt. Hier groeide Edvard op, nog voor die bouwwoede.
We arriveerden vroeg nog voor de eerste buslading toeristen. Het moderne museumgebouw zwaaide net de deur open. Het beloofde een zonnige dag te worden maar nu was het nog relatief fris. De dagen beginnen er heel vroeg in de zomer zodat de Noorse zon tijd heeft om wolken op te lossen en warmte te genereren. De regen van gisteren droogde op.
Een vriendelijke bediende achter een moderne balie toonde ons de weg – een hoekje verder het museum en ginds het huis. Wees gerust, de Noren kennen het Engels.
9u02 of zoiets: “To billetter for voksne, Takk.” “Det er 220 NOK, takk… Vaer så snill.” We waren de eersten die dag.
Het museum stelde niet de composities centraal maar de context ervan, het leven van de componist. In het kleine videozaaltje weerklonk een pianoconcert. Een jonge man had net de band gestart. Verleid door de klanken en de veronderstelde instructieve video kozen we een plaats in de nog lege ruimte. Sfeerbeelden van het huis, de omgeving en de concertzaal waar een pianiste het bewuste stuk met liefde bracht, wisselden elkaar af. Leuk maar daarop volgde een concerto met eenzelfde reeks mooie plaatjes doch geen woord, geen verhaal. We besluiten thuis wel een cd op te zetten en de teksten naast de foto’s en de parafernalia te lezen. Het huis en de omgeving bewaren we voor later.
We leren Edvard Grieg kennen als een geliefd man en als een Noorse reus – figuurlijk dan. Hij werd geboren in de toen nog bedrijvige handelsstad Bergen. Stokvis uit de Lofoten verhandelde men richting het Iberisch schiereiland. Als telg uit een commerçanten geslacht (oorspronkelijk Schots, grootvader MacGriogair of Greig) groeide hij op met veel talent en kansen. Wat bij mij bleef hangen was de verbondenheid met het land. Zowel het landschap als de Noorse cultuur. Wat ik niet terugvind op internet maar me wel herinner, is dat zijn vader reeds aandacht had voor de tradities en het Noorse nationalisme. Zijn kleine gestalte en zijn rugprobleem waardoor hij steeds die typische houding aannam, kwamen ook nog ruim aan bod. Grote foto’s toonden zijn liefde voor de natuur en het Noorse Dasein. Kortom, Edvard Griegs leven samengevat.
Villaen – de villa – 9u36 ? de eerste bus luistert geduldig naar de gids.
Al bij al was de exposé best leuk en maakte het leven van deze beroemde componist een beetje tastbaar. Daar is het om te doen als je de man zijn huis wil bezoeken. Over een bruggetje staat een traditionele houten villa. Zijn echtgenote, Nina Hagerup toen een heel bekende zangeres, wenste eigenlijk een ‘modern’ huis, het was tenslotte 1885. Hij koos voor traditie. De villa is knus. De voormalige keuken is nu als ingang aangekleed met een suppoost en foto’s van de componist. Weldra dringen zich honderden mensen door de deur. Overal staat en hangt Edvard Grieg. Hierdoor lijken de eerste kamers op een schrijn of een prijzenkast. Ik denk dat ze al bij aanvang, toen de villa in 1928 een museum werd, Grieg-portretten zijn beginnen te verzamelden.
Hij leefde relatief klein behuisd, dacht ik. Na het overlijden van Alexandra op eenjarige leeftijd en een miskraam bleef het koppel kinderloos. In de woonkamer die aangekleed is à la mode du jour (en een hele reeks Grieg portretten) is het prettig vertoeven. De originele Steinway wacht nog steeds trouw op man- of vrouwlief. Ik denk dat Noren veel tijd binnen doorbrengen gezien het klimaat. De muziek vulde de huiselijke warmte aan. Nu hield een suppoost de vroege bezoekers in het oog. De veranda bleek de uitgang.
Dus al snel stonden we in de tuin die uitzicht bood op een baai met enkele eilanden. De kust is er heel rafelig. De Grimstadfjord loopt ver landinwaarts tot tegen Ny-Paradis (Nieuw-Paradijs), de Bergense wijk waar Troldhaugen deel van uitmaakt. De huizen zijn er navenant de naam. Het water spiegelde kalm en geduldig de omgeving die, overgeleverd aan de bouwwoede, een pokdalig aanzicht had gekregen. Ik vermoed dat de toondichter vooral groen op de eilanden zag. Toch blijft het uitzicht de moeite.
Komponisthytten & statue av Edvard Grieg – het blokhutje van de toondichter en diens beeld – wie weet hoe laat het ondertussen was?
We daalden af richting Komponisthytten dat tussen het hoger gelegen huis en een baai ligt. Het uitzicht moet ooit mooi geweest zijn, maar ook hier verstoort beton en het geraas van een snelweg de sfeer. De ‘hut’ zelf, afgesloten met veiligheidsglas, gunt je een blik op de werkstek. Je ziet het bureau, een rustbank en een grote stoof. Het ligt erbij alsof de man even terug naar het huis is gegaan voor de ‘lunsj’ (het middagmaal), tenminste als men aanneemt dat Edvard Grieg een heel ordelijk iemand was.
We wandelen terug omhoog langs de trappen die uitgeven op het concertzaaltje en het levensgrote beeld van de componist. Exact 152cm hoog kijkt hij naar de Noorse bergen – denk ik. Het is een kopij van het beeld dat sinds 1917 in Bergen zelf naar de bomen van het Byenspark tuurt. Ingebrigt Viks, een van de groote Noorse beeldhouwers (1867- 1927) kreeg de opdracht. Bij leven was Grieg een reus die Noorwegen op de muzikale kaart zette. Viks weergave van de man staart zich hier dood op het moderne museum en de vele bezoekers. Achter zijn rug om aan de overzijde van de baai verraadt een grote bouwkraan nog een project.
Eerlijk gezegd, Henrik Johan Ibsen, de auteur van Peer Gwynt, kreeg een veel indrukwekkender standbeeld nabij het theatergebouw van Den Nationale Scene in Bergen. Toegeven het werk Nils Raa siert Bergen pas vanaf 1981.
Gravstedet – Was het al 10u00? Het tijdsbesef was al lang weg.
We struinde onder het brugje dat het museum verbindt met het huis. En weerom dalen we af. Rechts naar een klein haventje en links langsheen de rots waarop het huis staat. We arriveren op een kleine pier. Een roeibootje dobbert. In het heldere water ontwaren we mosselen die wiegen met de krachteloze adem van de fjord. Ik stel me een vroege ochtend voor: een nog flauwe zon achter hoge wolken en nevelslierten over het water die de eilandjes half versluieren. Er is ruimte voor de geest, ruimte voor fantasie. In feite heet het bekende stuk dat in mijn hoofd klonk ‘Morgenstemning i ørkenen’. Het vertelt eigenlijk dat Peer Gwynt ontwaakt in de woestijn (ørkenen) nabij de zee ergens in Marokko. Enfin, voor mij klinkt de muziek heerlijk fris als een vochtige Noorse aubade.
Een toeriste neemt een foto van de rotswand. Pas dan merk ik de afdekstenen van het graf waarin de componist en diens eega rusten. Hoog genoeg zodat de horden bezoekers op eerbiedwaardige afstand hun godenslaap niet kunnen verstoren. Edvard Grieg is Jim Morrison niet. Het bescheiden grafmonument blijkt niet meer dan drie grote stenen in de rots die als een kleine dolmen de afdekplaat in van eenzelfde steen vasthouden. Romantiek en dus niet zonder knipoog naar het rotsige Noorwegen waar hij en zijn muziek wortel schoten. Dat grillige landschap bescheiden bevolkt door de Noren en met nog veel plaats voor trollen en al die andere wezens die er nog steeds stiekem rondwaren.
Troldhaugen betekent zoveel als Trollenheuvel. En zo klatert meteen ook dat andere stukje uit de Peer Gwynt suite door mijn hoofd: I Dovregubbens hall (De hallen van de bergkoning). Weet je, de noeste bergketen en beschermd natuurpark Dovrefjellet met de toenmalige hoogste Noorse berg (bleek achteraf niet de hoogste te zijn) de Snøhetta (2286m), heeft echt wel het aanzicht van een trollenland. Gubbe betekent zoveel als de (oude) man of de ouwe baas. Dus daar in dat natuurpark van de bergen van Dorve staat de hal van de ouwe trollenbaas en hier in Troldhaugen woonde hij.
Edvard Hagerup Grieg verloor jammer genoeg zijn dochters. Zijn geesteskinderen leven nog steeds.
Misschien zijn de trollen van weleer verdwenen maar hij slaagde er wel in om duizenden toeristen en fans naar zijn hal te lokken. En elke dag krioelen ze als trollen over de ‘haug’. Die dekselse oude baas.
Toeristenuur 1
Tegen de tijd dat we onze rondgang wensten af te sluiten met een koffie in het ruime bezoekerscentrum met cafetaria, museum en obligaat winkeltje, zwermde enkele busladingen Amerikanen het domein op. Sommigen bleven meteen hangen in de nering. De dag ving nu werkelijk aan. De morgenstemming verdween sneller dan de sneeuw voor de Noorse zon. Ik zoom uit en hoor als soundtrack I Dovregubbens hall.
Terug op de parking wachten reeds enkele bussen en een andere komt net aan. De grote cruiseboten verschepen hele drommen vakantiegangers naar de highlights of Norway. Wees vroeg als je de trollenheuvel nog voor jezelf wil hebben.
Wij togen terug landinwaarts richting dat andere natuurpark de Hardangervidda. Die desolate zompige hoogvlakte ten oosten van Bergen waar geen levende ziel in woont… of toch.
Toem -ta, Toem-ta, … paratitatititie, titatie, titatie …
Tusen Takk, Edvard Grieg
Meer info: griegmuseum.no/en
I have read so many articles concerning the blogger lovers except this
article is truly a nice article, keep it up.
Hey are using WordPress for your site platform? I’m new to the
blog world but I’m trying to get started and set up my own. Do you require any coding
expertise to make your own blog? Any help would be greatly appreciated!
Hey! I know this is kinda off topic however I’d figured I’d ask.
Would you be interested in exchanging links or maybe guest authoring
a blog post or vice-versa? My site discusses a lot of the same subjects as yours and I feel we could greatly benefit from each other.
If you are interested feel free to send me an e-mail.
I look forward to hearing from you! Excellent blog by the way!
I have read so many content on the topic of the blogger lovers except this
paragraph is in fact a fastidious article, keep it up.
I was able to find good info from your blog articles.
I have been surfing online more than 3 hours today, yet I never found any interesting article like yours.
It’s pretty worth enough for me. Personally, if all website owners
and bloggers made good content as you did, the internet will
be much more useful than ever before.
continuously i used to read smaller posts which as well
clear their motive, and that is also happening with this piece of writing which I am reading now.
Wonderful article! We are linking to this particularly great content on our site.
Keep up the good writing.
Hello there! I could have sworn I’ve been to your blog before but after browsing through many of the posts I realized it’s new to me.
Nonetheless, I’m certainly pleased I stumbled upon it and I’ll be bookmarking
it and checking back frequently!
Hello i am kavin, its my first occasion to commenting anywhere, when i read this paragraph i thought i could also
make comment due to this sensible piece of writing.
It’s appropriate time to make some plans for the future and
it’s time to be happy. I have read this post and if I could
I wish to suggest you few interesting things or suggestions.
Maybe you can write next articles referring to this article.
I want to read even more things about it!
Heya i’m for the first time here. I came across this board and
I find It truly helpful & it helped me out a lot.
I’m hoping to present something back and aid others like you aided me.
Incredible! This blog looks exactly like my old one!
It’s on a totally different subject but it has pretty much the same layout and
design. Excellent choice of colors!
whoah this blog is excellent i like studying your posts.
Keep up the good work! You realize, a lot of people are
searching round for this information, you could aid them greatly.
Hi there! This is kind of off topic but I need some help from an established blog.
Is it very difficult to set up your own blog?
I’m not very techincal but I can figure things out pretty fast.
I’m thinking about setting up my own but I’m not sure where to start.
Do you have any tips or suggestions? Thanks
Zwar lässt sich hier nicht auf die wahre Identität der Teilnehmer schließen, sondern nur
auf deren Wallet Adresse.
Valuable information. Lucky me I discovered your web site unintentionally, and I’m surprised why this coincidence didn’t happened earlier!
I bookmarked it.
My brother recommended I may like this blog. He used to be totally right.
This submit truly made my day. You cann’t imagine simply how so
much time I had spent for this information! Thanks!
Touche. Outstanding arguments. Keep up the amazing effort.
Awesome article.
Aus diesem Grund gibt es keinen “offiziellen” Bitcoin Preis in Euro oder US-Dollar, da er sich
vielmehr von Kryptobörse zu Kryptobörse unterscheiden kann.
Dafür ist der Besitz eines Wallets Grundvoraussetzung.
I like the valuable info you provide in your articles.
I will bookmark your weblog and check again here frequently.
I’m quite certain I’ll learn a lot of new stuff right here!
Best of luck for the next!
Hello! I know this is kind of off topic but I was wondering if you knew where I
could locate a captcha plugin for my comment form?
I’m using the same blog platform as yours and I’m having difficulty finding
one? Thanks a lot!
I’m very happy to find this website. I need to to thank you for your time due to this fantastic read!!
I definitely loved every little bit of it and I have you book-marked
to check out new information in your site.
Thank you for another informative blog. Where else may I am getting that type of information written in such
an ideal approach? I have a mission that I am simply now running on, and I
have been on the glance out for such information.
What i do not realize is in reality how you’re no longer actually a lot more neatly-liked than you might be now.
You are very intelligent. You already know therefore significantly in terms of this subject, produced me in my opinion imagine it from a lot of varied angles.
Its like women and men don’t seem to be involved except it’s one
thing to do with Woman gaga! Your own stuffs excellent.
At all times maintain it up!
Fantastic blog you have here but I was wondering if you knew of any user
discussion forums that cover the same topics discussed here?
I’d really love to be a part of community where I can get comments from other experienced people that share the
same interest. If you have any recommendations, please let me
know. Cheers!
We are a group of volunteers and starting a
new scheme in our community. Your site provided us with valuable info to work on. You’ve
done a formidable job and our whole community will be grateful to
you.
Excellent pieces. Keep writing such kind of info on your page.
Im really impressed by your site.
Hello there, You have performed a great job.
I will definitely digg it and individually recommend to my
friends. I’m sure they will be benefited from this web site.
hey there and thank you for your information – I have certainly picked up anything new from right here.
I did however expertise a few technical issues using this
site, since I experienced to reload the web site lots
of times previous to I could get it to load properly.
I had been wondering if your web hosting is OK?
Not that I am complaining, but sluggish loading instances times will sometimes affect your placement in google and can damage your
high quality score if ads and marketing with
Adwords. Anyway I am adding this RSS to my email and could look out for a lot more of your respective interesting content.
Ensure that you update this again very soon.
I am really inspired with your writing talents as well as with the structure to your
weblog. Is that this a paid subject matter or did you customize
it your self? Either way stay up the excellent quality writing, it is uncommon to peer a
nice weblog like this one today..
Actually no matter if someone doesn’t understand
afterward its up to other people that they will assist, so here it occurs.
Nice blog right here! Additionally your site so much up fast!
What web host are you the use of? Can I am getting your affiliate hyperlink
for your host? I want my web site loaded up as fast as yours lol
Everyone loves what you guys are usually up too.
This type of clever work and coverage! Keep up the fantastic
works guys I’ve you guys to my own blogroll.
I am truly pleased to read this web site posts which carries plenty of valuable information, thanks for providing these data.
I am not sure where you are getting your information, but
good topic. I needs to spend some time learning
more or understanding more. Thanks for fantastic information I was looking for this information for my mission.
Excellent web site you have got here.. It’s hard to find excellent writing like
yours these days. I seriously appreciate people like you!
Take care!!
I have read so many articles concerning the blogger lovers however this
post is actually a pleasant piece of writing, keep it up.
After looking at a number of the articles on your
blog, I seriously appreciate your way of writing a blog.
I saved as a favorite it to my bookmark webpage list and will
be checking back soon. Please visit my web site too and let me
know what you think.
Hurrah! Finally I got a blog from where I know how to genuinely obtain valuable facts regarding my study and knowledge.
What i do not realize is actually how you are not really
much more neatly-favored than you may be right now.
You are so intelligent. You know thus significantly relating to this topic, made
me individually believe it from a lot of numerous angles.
Its like women and men don’t seem to be fascinated until it is
one thing to accomplish with Woman gaga! Your individual stuffs great.
All the time deal with it up!
Pretty! This was an extremely wonderful post. Many thanks for providing this info.
If you use it thoroughly, you can rank your web site in Google quickly.
my blog; https://happybarkdays.com/store-launch-2022/
Great knowledge With thanks.
Here is my web blog: https://gsaserlinkbuilding.blogspot.com
So I urge you in the sophisticated setups right here to make sure that these choices are ticked.
my web-site … https://www.facebook.com/serverifiedlists/
So every one of these systems actually has thousands of different Links and sites behind it that you can obtain links from.
Here is my web blog https://medium.com/@traveltoday0082/unlocking-the-full-potential-of-gsa-search-engine-ranker-for-seo-mastery-69fb8e100768
All you need to do is established a new email, and also that may be automatic.
Also visit my blog post; https://www.reddit.com/r/SEOStrategiesHub/comments/1bunt6n/mastering_gsa_ser_a_guide_to_best_practices_for/
If you intend to do that, tick that box but I like to keep the control over the support message right here and leave that unticked.
Take a look at my web page; http://www.kbusa.co.kr/bbs/board.php?bo_table=free&wr_id=198673
Great blog here! Also your web site loads up very fast!
What web host are you using? Can I get your affiliate link to your
host? I wish my web site loaded up as quickly as yours lol
Very nice post. I just stumbled upon your blog and wished
to say that I’ve really enjoyed browsing your blog posts.
In any case I’ll be subscribing to your rss feed
and I hope you write again soon!
White Regal offers the best cleaning services in Manchester. Our professional cleaners provide deep home, Airbnb, carpet, gutter, gym and commercial cleaning at affordable rates.