In de tuin bungelt een voedersilo. Mussen en mezen vliegen af en aan; onregelmatig want er is voldoende te foerageren in deze wat natte zomer.
De zomer van 2023. Ik denk aan een zandloper. Je ziet er letterlijk de tijd wegvloeien en zich ophopen onderaan als een groeiend bergje. Terugkijkend op die hoop tijd, merk ik pas hoe snel het ging. De voorbije maanden en jaren gedumpt, of geborgen in het geheugen.
Sinds de corona-periode blogde ik niet meer. Meer werk leidde tot een overvolle agenda en zelfs een wachtlijst. Bij al mijn collega’s vloeide de agenda over. Het corona-virus, de daaropvolgende ongekende draconische maatregelen met die ‘sociale afstandsneming’ (social distancing) leken de oorzaak. We blijken dan toch sociale wezens te zijn.
Vooral verlies veroorzaakte leed en onbehagen: verlies van jeugd, schooljaar, de resterende tijd voor ouderen, vrije tijd voor ouders en ook het verlies aan (van) collega’s en dierbaren – letterlijk soms. We misten ook de ceremonies die de belangrijke gebeurtenissen van het leven markeren. We misten elkaar – nu al niet meer. Waar ligt die grens tussen mij en samen?
De maatregelen verdwenen, het sterven bleef uit, we ademden weer, maar het onbehagen bleef.
Dus blijft het druk in de praktijk terwijl corona en covid verzwakten tot een voetnoot in het bergje onderaan de zandloper.
Onbehagen. Freud schreef er al over eind jaren ’20 (Onbehagen in de cultuur, 1930). Ook toen stroomde het nieuws over van allerlei onheil, cultuurstrijd, rassenhaat, politieke demagogen, beurscrash en armoe… Veel onzekerheid en (ingeblazen) angst waardoor mensen radicaler keuzes eisten: leg ons het probleem eenvoudig uit, zeg wiens schuld het is en oreer oplossingen. Realisme niet nodig, daadkracht wel!
Zo gaat het nu ook een beetje, denk ik? Het nieuws overstroomt weer met gelijkaardige en enkele nieuwe thema’s (het weer en milieu, politiek geklungel, oorlog, economische problemen, prestatiegerichte bedrijfscultuur, energieprijzen, opkomst van rechts, vluchtelingen die verdrinken, drugsgeweld, immer doorgeschoven oplossingen en ‘solutions’ berekend op rendement). We vragen om duidelijke antwoorden (die ons liefst niets kosten)!
Rationeel verder gaan en veel tips voor doe het zelf-zorg en geluk vinden.
Evengoed rest het Onbehagen. Prof. Paul Verhaeghe publiceerde dit jaar een vlot leesbaar boek met die titel: Onbehagen (De bezige Bij, 2023).
Gelukkig is er de koers, Barbie, honden-reuzen en een overal festival. Het is zomer voor iets.
“Der Lachende Hat die furchtbare Nachricht Nur noch nicht empfangen. (Wie lacht, heeft het vreselijke nieuws nog niet gehoord), schreef Bertold Brecht in ‘donkere tijden’ (eind jaren ’30).
Lachen we nog? De tijden zijn zo donker niet, er brandt nog steeds ergens licht. Het schooljaar ving aan, de hobby’s komen weer op gang en de rist ceremonies staan geboekt. Het regende op 1 september.
Alle onbehagen op het slechte nieuws en werkdruk afwentelen zou ongehoord zijn. Mens-zijn is niet gemakkelijk en in tegenstelling tot lang geleden, verschaffen religie en ideologie de noodzakelijke hoop niet meer. Meneer pastoor ging op pensioen.
De Belg ontdekte de psycholoog. Gedaan met opkroppen en vergeefs eenzaam doorworstelen van muizenissen, angsten, trauma’s enz. Burn-out scoort hoog net zoals angst en levensvermoeidheid. Praten (in al die variaties met een geduldige luisteraar) helpt – al verricht het geen mirakels.
De overheid verhoopt dat wij de ongemakken fixen: corona-angst, steun voor de zelfstandigen die financieel nadeel leden, klimaatpsychologen (suggereerde een collega), burn-out… vooral afwezigheid. Alsof we werkzaam als een happy-pil de tijden kunnen keren. Of ten minste de zieken weer naar het werk kunnen leiden. (Bruffaerts et. Al.; Evaluation of Primary Care Psychology in Belgium EPCAP, juni 2022.)
De psyche kent geen tijd behalve die van het Verlangen. Het verstand rekent wel met wijzers en kalenderdagen. De oude almanak gooien we weg en de nieuwe wacht al op het volgende jaar. Maar de psyche draagt het verleden mee en leeft in de toekomst.
De zandloper die steeds weer omgedraaid de korreltjes doet vallen. Alles korrels op een hoop. Het schikken kost tijd. Naar de psycholoog gaan, kost tijd. Niet dat we de tijden kunnen veranderen; samen een savoir y faire vinden wel.
Het kost de mezen en de mussen ook tijd om de silo leeg te pikken – al gaat dit verbazend goed vooruit.
